Stress en ruzies zijn de belangrijkste oorzaken van disfunctioneren in het gezin. In dit artikel bespreken we de stappen die je kunt nemen om je bewust te zijn van deze situaties en wat je kunt doen om ze te verlichten.
Deel 1: Erken het belang van stressmanagement in het gezin
Kees en Sandra wonen samen met hun drie jonge kinderen. Beiden werken ze en moeten dagelijks 2 uur pendelen over drukke snelwegen, vaak komen ze pas om 18.30 uur thuis, helemaal uitgeput.
Gestrest, ze hebben weinig geduld voor de capriolen van hun jonge kinderen. Dit leidt tot veel geschreeuw, opstandigheid van de kinderen en oplopende spanningen binnen het gezin.
Zoals het bovenstaande illustreert, is stress vaak een onderliggende oorzaak van boosheid bij gezinsleden. Soms wordt de stress veroorzaakt door gebeurtenissen buiten het gezin die gezinsleden in huis halen. In andere gevallen veroorzaakt het gedrag van gezinsleden stress en spanning in huis. In beide gevallen wordt het een probleem als ouders voortdurend tegen hun kinderen schreeuwen of het oneens zijn met elkaar over opvoedingsstrategieën.
Ondertussen blijven hun kinderen doen wat ze willen of blijven ze kibbelen en vechten met elkaar. Als er niets aan gedaan wordt, wordt stress een belangrijke factor in echtelijke ongelukkig zijn en uiteindelijk echtscheiding.
Stress en gezinsleden
Kees en Sandra hadden allebei last van individuele stresssymptomen. Deze omvatten vermoeidheid, prikkelbaarheid, boze uitbarstingen, hoofdpijn en ontevredenheid met hun leven. Ze begonnen zich steeds meer van elkaar verwijderd te voelen.
Hun kinderen waren ook gestrest; moe, prikkelbaar, chagrijnig en aandacht vragend. Ze maakten vaak ruzie met elkaar en deden expres dingen om elkaar in de problemen te brengen met hun ouders.
Symptomen van stress in het gezin
Net zoals individuen overbelast en gestrest kunnen raken, kunnen gezinnen dat ook worden. Om te begrijpen hoe dit kan gebeuren, moeten we onthouden dat gezinnen zoals dat van Kees en Sandra de basisbouwsteen vormen van onze samenleving (zoals de meeste samenlevingen).
Deel 2: Hoe empathie boosheid in gezinnen vermindert
Gezinnen bestaan uit twee of meer mensen met gedeelde doelen en waarden en met een langdurige verbintenis met elkaar. Gezinnen worden verondersteld kinderen te helpen leren hoe ze verantwoordelijke, succesvolle, gelukkige en goed aangepaste volwassenen kunnen worden. Wanneer dit door stress niet meer gebeurt, wordt de gezinseenheid disfunctioneel – omdat het gezin niet meer volledig, gemakkelijk of consequent aan zijn doel beantwoordt.
Individueel isolement
We kunnen een disfunctioneel gezin herkennen door op te merken dat ouders en kinderen zich niet meer tot elkaar wenden voor steun, aanmoediging, begeleiding of zelfs liefde. Zulke gezinsleden kunnen in hetzelfde huis blijven wonen, maar voelen zich niet emotioneel verbonden met elkaar. Ze zien hun gezin niet meer als een warme plek om zich terug te trekken van de stress en de eisen van de buitenwereld.
Stressbestendigheid voor je gezin
Tip #1 – Leer je kinderen “veerkracht” – het vermogen om met stress om te gaan en positiever te reageren op moeilijke gebeurtenissen. Help je kinderen te oefenen met “terugveren” door te benadrukken hoe belangrijk het is om vrienden te hebben en een vriend te zijn; nieuwe doelen te stellen en plannen te maken om die te bereiken en in zichzelf te geloven.
Tip #2 – Maak je sterk voor stabiele gezinsrituelen. Zorg voor een manier om elkaar ‘s ochtends te verlaten en ‘s avonds weer contact te maken; maak een zondagochtendritueel of een vrijdagavond familie-pizza-ritueel. Rituelen creëren een gevoel van veiligheid en voorspelbaarheid – beide uitstekende stressbuffers.
Tip #3 – Modelleer en leer je kinderen vaardigheden om conflicten op te lossen. Kinderen leren hoe ze met conflicten moeten omgaan door naar hun ouders te kijken. Alle stellen hebben conflicten; betere ouders modelleren goede conflictoplossende vaardigheden voor hun kinderen. Deze vaardigheden zijn onder andere compromissen sluiten, rustig discussiëren en je richten op het oplossen van problemen. Moedig je kinderen aan om een manier te vinden om hun eigen conflicten op te lossen in plaats van tussenbeide te springen en het ene of het andere kind te straffen waarvan jij (misschien ten onrechte) denkt dat het de onruststoker is.
Tip #4 – Introduceer een gezinsplan voor een “betere gezondheid”. Dit omvat goede voeding, beweging en voldoende slaap elke nacht. Het gezin kan ook kijken naar tijdbeheer en onderzoeken hoe beter tijdbeheer zowel persoonlijke als familiestress kan verminderen.
Tip #5 – Minimaliseer kritiek en neem elke dag de tijd om elkaar te steunen. Overmatige kritiek is zeer schadelijk voor zowel kinderen als ouders. Emotionele steun van gezinsleden is een zeer belangrijke buffer tegen stress in het gezin.