Tenzij je een financiële studie hebt gevolgd en daarin bent afgestudeerd, weet je waarschijnlijk niet alles wat je moet weten om een goed geïnformeerde, verantwoordelijke creditcardgebruiker te zijn. Nu hoef je geen financieel expert te zijn om de basisbeginselen die in dit artikel worden behandeld te begrijpen. Maar nadat je het hebt gelezen, voel je je misschien wel een expert als het onderwerp de volgende keer ter sprake komt bij je collega’s, vrienden of familie.
Wat is rente?
Als je €5.000 van je oma leent en belooft haar binnen zes maanden terug te betalen, kunt je haar een jaar later €5.000 terugbetalen. Oma zou daar waarschijnlijk blij mee zijn, omdat ze van je houdt. Maar als je €5.000 van een bank zou willen lenen, weet je dat je er niet zo gemakkelijk vanaf komt. De bank zou vrijwel zeker regelmatige maandelijkse betalingen verwachten, en absoluut verwachten dat ze gecompenseerd zouden worden in de vorm van rente. Maar waarvoor gecompenseerd? Waarom zou de bank dan nog een extra compensatie verdienen als je het geld terugbetaalt?
Rente is in de eerste plaats een compensatie voor het zogenoemde ‘wanbetalingsrisico’. Wanneer je geld leent bij de bank, bestaat de kans dat je dit niet terugbetaalt. De kans is nog groter dat je het bedrag niet volledig terugbetaalt, of dat de bank tijd en geld moet besteden aan het invorderen van betalingsachterstanden. Zonder rente zou de bank slechts één gemiste betaling door één lener nodig hebben om geld te verliezen. Daarom moet de bank rente in rekening brengen om slechte debiteuren te compenseren en een beetje (of niet zo weinig) winst voor zichzelf te maken. Waarom zou je anders zaken doen?
Ten tweede wordt er rente geheven op leningen omdat het gebruik van geld ‘elkaar uitsluitend’ is. Als de bank slechts €5.000 in de kluis heeft, kan zij geen €5.000 aan jou en je zuster lenen. (Eigenlijk kan dat wel, maar hoe banken dit kunnen doen valt buiten het bestek van dit artikel.) Stel je voor dat je vriend € 50,- van je wil lenen, maar als je het geld aan hem leent, kun je je vriendin niet meenemen naar een chique diner. Hoeveel “compensatie” zou het voor jou de moeite waard maken om hem het geld te lenen? Hoeveel zou je moeten toevoegen om zijn ‘wanbetalingsrisico’ te dekken?
Een derde reden dat rente in rekening moet worden gebracht, is inflatie. Als je in 1966 5.000 Dollar had geleend en het veertig jaar later volledig had terugbetaald, zou een groot deel van de waarde van het geld zijn verdampt. Om de koopkracht van 5.000 dollar in 1966 te vervangen, zou je in 2006 ruim 31.000 dollar moeten betalen om geen koopkracht te verliezen. Inflatie is een constant gegeven in Amerika (en in de rest van de wereld), dus op zijn minst moet rente dit compenseren. De afgelopen tijd schommelde de inflatie in Europa rond de 2-3 procent per jaar.
Hoe bepalen creditcardmaatschappijen de rentetarieven?
Creditcardbedrijven zijn er om geld te verdienen, en dat doen ze door rente en kosten in rekening te brengen. Om zoveel mogelijk klanten aan te trekken, bieden ze verschillende rentetarieven en tariefschema’s aan, afhankelijk van de status van de klant. In het zakenjargon wordt dit ‘prijsdiscriminatie’ genoemd, maar neem niet de moeite om contact op te nemen met je advocaat – deze vorm van discriminatie is volkomen legaal (hoewel soms een beetje oneerlijk). Een beetje vergelijkbaar met verzekeringsmaatschappijen die vaak gunstiger tarieven aanbieden aan hoger opgeleiden.
Creditcardmaatschappijen houden bij het bepalen van de rente die je betaalt rekening met je wanbetalingsrisico, de kosten van het lenen (rekening houdend met de wederzijdse exclusiviteit van het geldgebruik) en inflatieverwachtingen. Uiteraard is alleen het wanbetalingsrisico uniek voor jou en wordt dit bepaald door je kredietgeschiedenis. Hoe beter je krediet, hoe lager de rente die je wordt aangeboden.